.
1. Standardna krmena montaža sonde
Vecina ultrazvucnih sondera se isporucuje u standardnom paketu sa plasticnom sondom za krmenu montažu Ova sonda je namjenjena za montažu na krmeno ogledalo broda, ispod vodene linije. Krmeno ogledalo je najpogodnije za pravilnu montažu zbog lakog izbora mjesta bez turbulentnog kretanja vode.
Za pravilnu montažu ovog tipa bitno je da se sonda montira na poziciju na kojoj ce uvijek biti u vodi, donja ivica sonde mora malo viriti ispod donje ivice korita (3mm ispod plasticnog, 5mm ispod metalnog trupa), ali se dobra slika može dobiti i ako sonda ne viri ispod trupa, ali ako je malo odmaknuta od krme, npr. montirana na nekakav uzdužni nosac poput nosaca zadnje platforme i sl.). U fiksiranom nosacu sonda se može zakretati da bi se dovela u poziciju u kojoj je paralelna sa površinom vode. Zakretanjem sonde pod uglom naprijed ili nazad dobit ce se netocno ili nepouzdano ocitavanje dubine. Na slici se vidi shema pravilne montaže sonde.
Ovakva sonda je idealna za plovila manjih dužina (do 10-ak metara). Jeftiniji modeli sonara se isporucuju sa ovakvom sondom na fiksnom kablu (FF-90, FF-140).
1. Sonda se postavlja na krmu, na poziciju koja joj osigurava da u svim režimima kretanja bude potopljena u vodu.
2. Ako sonda izade iz vode ultrazvucni valovi se nece pravilno prostirati, pa se ni slika na ekranu uredaja nece pravilno prikazati.
3. Zrak koji se može pojaviti ispod sonde uslijed turbulentnog kretanja vode predstavljaju smetnju. Treba obratiti pažnju na ispuste za vodu, ispušne plinove, oštre strukture na koritu koje mogu pri velikim brzinama prikazivati turbulenciju i pojavu zraka ispod sonde
4. Da bi sonda davala tocnu i pouzdanu informaciju o dubini vode i strukturi dna neophodno je da bude paralelna sa površinom vode.
2. Montaža sonde kroz rupu
Kada je potrebno montirati sondu na neki drugi dio trupa, a ne na krmu, kod dužih brodova, ili kod trupa bez krmenog ogledala, onda se kao najefikasnije rešenje namece montaža kroz rupu u trupu.
Osnovna pravila kod montaže kroz rupu ne zavise od tipa trupa na koji se vrši montaža: Potrebno je da uzdužna osovina sonde bude što je moguce normalnija na vodenu liniju, dakle treba izbjegavati bokove i zakrivljene dijelove trupa. Pozicija za sondu se može izabrati na bilo kom dijelu korita (bliže pramcu, ili krmi), ali je bitno izbjegnuti bilo kakve nepravilnosti u strukturi trupa ispred sonde, da bi se izbjeglo turbulentno kretanje vode preko sonde. Pravilno montirana sonda sama zabrtvi rupu u koju je montirana, mada se po potrebi može dodatno zaštiti epoksijem ili sikafleksom sa unutrašnje strane. Kod metalnih i plasticnih trupova se koriste standardne plasticne sonde Prilikom održavanja trupa, treba izbjegavati premazivanje sonde bojom ili zaštitnim premazima
3. Montaža sonde u trup
Definitivno najinteresantnija verzija montaže je montaža u trup. Ova verzija montaže omogucava postavljanje sonde bliže pramcu, bez potrebe za bušenjem korita. Postoje specijalne sonde za In-Hull montažu ali se na slican nacin mogu montirati i klasicne, krmene sonde. Kod montiranja krmene sonde u trup, ideja je da se sonda sa unutrašnje strane postavi u rezervoar ili “kadicu” ispunjenu tekucinom, tako da ultrazvuk sa sonde prolazi samo kroz materijale kroz koje se slicno prostire (voda, plastika). Iz tog razloga, ovakva montaža NIJE moguca kod metalnih trupova (zbog rezonancije i odbijanja ultrazvuka od metala), niti kroz drvene trupove (zbog zraka u strukturi drveta).
Montaža u trup se može pravilno izvesti samo kod plasticnih trupova. Kod plasticnih trupova sa sendvic konsturkcijom je potrebno odstraniti unutrašnji sloj plastike i središnju ispunu (balza, drvo) tako da ispod sonde ostane samo plastika. Ako se koristi standardna krmena sonda (kod modela FF90 i FF140 na primjer) najefikasnije je napraviti mali rezervoar otvoren sa donje strane u kome se napravi pregrada koja nosi sondu. Rezervoar se postavi na dno broda, i zaljepi, i potom napuni vodom, tako da sonda bude potopljena u vodi. Umjesto vode se može koristiti i lako mineralno ulje za motore (inertno je, i ne može se desiti da se usmrdi). Kao i kod ostalih verzija, i kod ovakve montaže potrebno je izabrati mjesto na trupu ispod koga se ne pojavljuje zrak, ili turbulentno kretanje vode. Predlažemo da se prije konacnog ljepljenja “rezervoara” provjeri da li sonda pravilno “radi” na izabranoj lokaciji.
4. Bocna montaža na šipkasti nosac
Kod brodova specijalne namjene, poput brodova za snimanje korita rijeka i kanala ili kod brodova koji prate rad bagera za iskop, javilo se nekoliko specificnih problema. Vecina takvih brodova nema klasicno krmeno ogledalo, a prilicno su nezgodni i nezgrapni za cesta vadenja iz vode da bi se pristupilo klasicnoj montaži kroz rupu. Uglavnom su metalni, tako da je i montaža u trup neizvodljiva. A sonda i sonar nisu potrebni konstantno, nego samo tokom poslova mjerenja.
Kod takvih brodova, najcešce se izvodi montaža na bok broda na šipku ili cijev. Glavne prednosti su lako konstrukcijsko rešenje i jednostavna montaža/demontaža, ali i ovjde problem predstavlja zrak ispod sonde. Koliko god da se dobro konstrukcijski riješi nosac sonde, prilikom kretanja vecim brzinama na takvim nosacima se stvara mjehur zraka koji se podvuce pod sondu i prekine ultrazvucni snop.
Izgledi sondera
Slika A prikazuje rupe i ponore na dnu ,promjer kruga koji pravi ovaj snop 1/3 dubine što na ovom primjeru iznosi 14.4m /3=4.8. Slika se na ekranu pomiće s ljeva na desnu stranu (strelica) iscrtavajući nove informacije s sonde. To znaći da da je krajna ljeva strana ekrana točno ispod sonde ,dok je centralni dio dna preko koga je sonda već prošla.
1U gornjem desnom kantunu ispisane su informacije o trenutnom stanju mora.14.4m je dubina mora točno ispod sonde 16.4C je temperatura mora. Ako je spojena sonda za brzinu bit će i ona prikazana
2Linija na vrhu ekrana predstavlja šum koji se javlja na površini mora. Lukovi na sredini predstavljaju ribu.
3 Prva crna linija je linija dna najaći odziv koji postavlja nivo dna.
4Ravnomjerni sivi sloj predstavlja tvrdoću dna,što je sivi sloj širi dno je tvrđe i obrnuto
5Struktura dna -granje žbunje,nanosi trave,mulja i slično jasno se vide na ekranu sondera
6Prikaz ribe s figurom ribe prepoznaje ribu od 12cm pa naviše i tako sortira ribu po velićini a isto tako prikazuje na kojoj se dubini riba nalazi
